Mustafa Kemal Azerbaycan’ı Ruslar’a vermek istedi mi?

Mustafa Kemal’in askeri malzeme ve para yardımı istemek amacıyla Lenin’e gönderdiği 26 Nisan 1920 tarihli mektupta Ruslara Azerbaycan’ı vermeyi teklif ediyor.

Okuyup gerçekleri öğrenelim.

Mektubun ikinci kısmı:

“Türkiye Büyük Millet Meclisinin Moskova Hükümetine birinci Teklifnamesidir.

2 – Bolşevik kuvvetleri Gürcistan üzerine harekâtı askeriye yapar veyahut takip edeceği siyaset ve göstereceği tesir ve nüfuzla Gürcistan’ın da Bolşevik ittifakına dâhil olmasını ve içlerindeki Ingiliz kuvvetlerini çıkarmak üzere bunlar aleyhine harekâta başlamasını temin ederse Türkiye Hükümeti de Emperyalist Ermeni hükümeti üzerine harekâtı askeriye icrasını ve ‘Azerbaycan hükümetini de Bolşevik (Komünist) zümrei düveliyesine ithal etmeyi taahhüt eyler.‘

3 – Evvela milli topraklarımızı tahtı işgalde bulunduran Emperyalist kuvvetleri tard ve atiyen emperyalizm aleyhine vuku bulacak mücadelatı müşterekemiz için kuvayı dâhiliyemizi taazuv ettirmek üzere şimdilik *ilk taksit olarak beş milyon altının ve takarrür ettirilecek miktarda cephane vesair vesaiti fenniyei harbiye ve malzemei sıhhıyenin ve yalnız şarkta icrayı harekât edecek kuvvetler için erzakın Rus Sovyet Cumhuriyetince temini rica olunur.* Ihtıramatı faike ve hissiyatı samimanemizin kabulünü rica eyleriz.

Ankara 26 \ Nisan \1336(1920)

Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal

Mektubun 2’inci kısmında açıkça şu söyleniyor :

2 – Bolşevik kuvvetleri Gürcistan üzerine askeri harekat yapar veyahut takip edeceği siyaset ve göstereceği tesir ve nüfusla Gürcistan’ın da Bolşevik ittifakına dahil olmasını ve içlerindeki İngiliz kuvvetlerini çıkarmak üzere, bunlar aleyhine harekata başlamasını temin ederse Türkiye Hükümeti de emperyalist Ermeni Hükümeti üzerine askeri harekat icrasını ve ‘Azerbaycan Hükümetini de Bolşevik (Komünist) devletler zümresine ithal etmeyi taahhüt eyler (garanti eder).‘

KAYNAKLAR: Türk Inkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi: 132/19543, sayfa 13.

Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı, Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1991, sayfa 318.